Mektûbat-ı Samedaniye: Allah’ın Samed olduğunu ilan eden İlâhî mektuplar 

Bilindiği gibi Samed “her şey kendisine muhtaç bulunan, kendisi ise hiçbir şeye muhtaç olmayan” demektir.  Samed ismi her varlıkta belli bir ölçüde tecellî eder. Ancak bu tecellî en ileri derecede insanda kendini gösterir.

Mesela,  bir taş,  var olmak için Allah’a muhtaçtır, Allah ise onun varlığına muhtaç değildir. Bir ağaç ise meyve vermek için güneşe, havâya, suya   muhtaçtır. Allah ise o ağaca  ve meyvelerine  muhtaç değildir.

Muhtaç olma manâsı, en ileri derecesiyle ve en geniş ölçüde insanda sergilenir. İnsan taşa da muhtaçtır, ağaca da; denize de muhtaçtır, balıklarına da…

İnsan, bir yönüyle şu kâinât kitabında bir kelime hükmünde ise de, diğer taraftan her bir insanda kudret kalemiyle yazılmış nice mektuplar vardır. Her bir organı ayrı bir mektup olduğu gibi, her bir hücresi de çok hikmet dersleri taşıyan müstakil bir mektup gibidir.  Mektûbat-ı Samedaniye ifâdesi, insandaki bu mektupların her birinin ortaya çıkmaları ve görevlerini yapabilmeleri için Allah’ın yardımına son derece muhtaç oldukları dersini verir.

Mesela, göz insan kitabında bir tek mektup gibidir. Bu mektubun, kendisine yüklenen görevi yerine getirebilmesi için, başta güneş ışığı olmak üzere,  bütün ışık kaynaklarına ihtiyacı vardır. Kulağımız ayrı bir mektuptur, işitebilmesi için havâya ve sesler âlemine muhtaçtır. Ayaklarımız yürüyebilmeleri için yer küresine ve onun muntazam hareket etmesine muhtaç olduğu gibi, midemiz de rızıklara muhtaçtır.