Önceki gün okuduğu bir makalede de, “Namazın manası Cenâb-ı Hakk’ı tesbih, tazim ve şükürdür.” cümlesi üzerinde duruluyor ve şu açıklamalar yapılıyordu.

Cin ve insin ancak ibadet için yaratıldıklarını haber veren ayet-i kerimenin ışığında bu cümleye baktığımızda zihnimizde şu mana canlanır:

“İnsanın yaratılış gayesi Allah’ı tesbih, tazim ve şükürdür.”

“İnsan sadece namaz esnasında değil, daima kuldur. İbadet sürelidir, ama kulluğun süresi dolmaz, insan her zaman kuldur.

Her kulun da üç temel özelliği vardır: Sonsuz aciz olması,  sonsuz fakir olması ve yine sonsuz noksan olması.

Sadece bir örnek vereyim. İnsan göz yapmaktan acizdir ve göze de muhtaçtır, yani onun fakiridir. Bütün organlarımızı, bütün duygularımızı ve bize hizmet eden kâinattaki bütün varlıkları bu şekilde değerlendirdiğimizde hiçbirini yapamadığımızı ve hepsine de muhtaç olduğumuzu görürüz. Demek ki, her insan sonsuz aciz ve fakirdir. Allah’ın ihsanıyla ve ikramıyla hayatını devam ettirmektedir.

Bir de insanın noksanlık yönü var:

‘İnsan yorulur, acıkır, uyur.’

‘İnsan bir anda iki şey düşünemez, iki işi birlikte irade edemez.’

‘İnsan ihtiyarlar, hastalanır ve ölür.’

Noksan sıfat kavramı çok geniş.

Bilmeme, gücü yetmeme, irade edememe, görmeme, işitmeme, yorulma, unutma  gibi noksanlıkların hiçbiri Allah için düşünülemez.

Namaz kılan bir insan Rabbini tespih ettiğinde Onu bütün noksan sıfatlardan tenzih eder.

Namazda okunan hamd cümleleri bütün medih ve senanın Allah’a mahsus olduğunu ve insanın gerek kendi varlığına konulan, gerekse  başka varlıkların eliyle ona takdim edilen sonsuz nimetlere karşı Rabbine hamd etmesi gerektiğini ders verir.

Yine insan, namazda tekbir getirerek,  yani Allahu Ekber diyerek Allah’ın azametini ve büyüklüğünü ilan ederken, kendi noksanlığını da hatırlamış olur.  Tekbir, Allah’ın azametini, büyüklüğünü ilan etmek, her şeye mutlak hakim olduğunu hatırlamak, bu sonsuz işleri birlikte yapmanın onun büyüklüğü yanında çok küçük kaldığını bilmektir.

Namaz boyunca tekbir getiren insan, artık başkalarına karşı fazla kibirlenemez, büyüklenemez. ‘Tuttuğumu koparırım, her dilediğimi yaparım.’ diyemez.

Namaz kılan insan namaz boyunca bunları hatırlar, çünkü namaz ‘tespih, hamd ve tekbir’le doludur.

Bir toplumun bütün fertleri kendilerinin her an Allah’ın yardımına muhtaç olan ‘aciz, fakir ve nakıs’ birer kul olduklarını bilseler ve bu şuurla yaşasalar toplum hayatı bir cennete döner.